PUBLIKACJE
dr Aleksandra Gralińska-Grubecka
dr hab. Piotr Niemcewicz, prof. UMK
PROJEKTY
SZKIELET SŁONIA LEŚNEGO. PROJEKT BADAWCZO-KONSERWATORSKI REALIZOWANY W LATACH 2017-2021
zespół:
dr hab. Piotr Niemcewicz, prof. UMK
dr Aleksandra Gralińska-Grubecka
mgr Katarzyna Polak
Projekt dotyczący stanu zachowania kości należących do szkieletu słonia leśnego Palaeoloxodon antiquus (Falconer&Cautley, 1847), żyjącego w czasie interglacjału eemskiego 80-100 000 lat temu, należącego do zbiorów Muzeum Okręgowego w Koninie. Projekt dotyczy analizy materiałów zastosowanych podczas poprzednich konserwacji, opracowania metodyki oczyszczania, usuwania materiałów wtórnych, impregnacji, klejenia, stabilizacji i uzupełniania ubytków w celu przeprowadzenia kompleksowych prac konserwatorsko-restauratorskich przy poszczególnych kościach szkieletu. Prace zostały dwukrotnie nagrodzone I nagrodą w kategorii konserwacja i ochrona dziedzictwa kulturowego w prestiżowym konkursie Wydarzenie Muzealne Roku „Izabella 2018” i „Izabella 2019” organizowanym przez Fundację Muzeów Wielkopolskich pod patronatem Marszałka Województwa Wielkopolskiego.
Więcej:
Gralińska-Grubecka Aleksandra, Kozłowski Tomasz, Lorek Izabela, Niemcewicz Piotr, Polak Katarzyna, Stefaniak Krzysztof, Conservation of the Skeleton of the Palaeoloxodon antiquus Forest Elephant (aged 80 000 – 100 000) from the Collection of District Museum in Konin – the Research and Conservation Practice, AUNC Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, 2019, https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/AUNC_ZiK
REALIZACJA PRAC BADAWCZO-ROZWOJOWYCH W RAMACH PROJEKTU PT. „HYDROZAGADKA – PRZEPROWADZENIE BADAŃ PRZEMYSŁOWYCH I EKSPERYMENTALNYCH PRAC ROZWOJOWYCH W CELU OPRACOWANIA NOWYCH MATERIAŁÓW HYDROFOBIZUJĄCYCH, SUPERHYDROFOBIZUJĄCYCH I OLEOFOBIZUJĄCYCH POWIERZCHNIE RÓŻNEGO TYPU”
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwa łódzkiego na lata 2014 – 2020, I oś priorytetowa, Działanie 1.1., Poddziałanie 1.1.2.
zespół:
prof. dr hab. Elżbieta Basiul (kierownik)
dr Joanna Borowiec
dr Marta Chylińska
dr inż. Bogdan Dudziński
dr Joanna Karbowska-Berent
dr hab. Piotr Niemcewicz, prof. UMK
dr Andrzej Podgórski
Badaniom w ramach projektu poddano preparaty ochronne do podłoży mineralnych opracowane przez Apptoyou sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi. Jako substancję czynną zastosowano w nich makrocykliczne układy hybrydowe w tym z częścią kaliksaenową oraz polisiloksany. Preparaty cechują się bardzo dobrą penetracją materiałów porowatych. Ich aplikację można wykonać: pędzlem, wałkiem lub przez natrysk. W wyniku impregnacji podłoża zyskują właściwości hydrofobowe, mrozoodporność oraz odporność na działanie soli podciąganych kapilarnie z wodą. Preparaty nie zmieniają kolorystyki podłoża i zachowują jego paroprzepuszczalność. Nie wpływają na rozwój grzybów, natomiast ich wpływ na rozwój glonów jest zróżnicowany.
GRANTY
MIKROBIOLOGIA W KONSERWACJI ZABYTKÓW
Inicjatywa Doskonałości – „Inter disciplinas excellentia”
program „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”
zespół:
dr hab. Piotr Niemcewicz, prof. UMK (kierownik)
dr hab. Maria Swiontek-Brzezińska, prof. UMK
mgr Agata Ogińska
mgr Joanna Świątczak
dr Alina Tomaszewska-Szewczyk
Tematyka projektu dotyczy skomplikowanego zagadnienia powstawania intensywnych przebarwień na powierzchni kamieni oraz w ich strukturze na skutek zakażenia mikrobiologicznego oraz w wyniku osadzania się produktów korozji metali zwłaszcza miedzi i jej stopów oraz stopów węglowych żelaza. Planowane badania mają na celu sprawdzenie szkodliwości ich długotrwałego wpływu na kondycję zabytków kamiennych oraz opracowanie metodyki postępowania w przypadku występowania tego typu zmian, które ma prowadzić do przywrócenia zabytkowi pierwotnej estetyki oraz wyhamowania procesów niszczących. Z występowaniem zniszczeń, które spowodowane są zakażeniem mikrobiologicznym, mamy do czynienia najczęściej w przypadku rzeźb, nagrobków i detali architektonicznych w zabytkowych parkach, ogrodach i na cmentarzach, gdyż właśnie na tych terenach tworzy się specyficzny mikroklimat, który sprzyja rozwojowi mikroorganizmów (bakterie, grzyby strzępkowe). Natomiast stopy metali, z których wykonywane są detale architektoniczne, rzeźby, ich atrybuty, czy wykorzystywane były jako elementy konstrukcyjne, korodując, pokrywają się nawarstwieniami, które wraz z wodą opadową migrują w strukturę kamienia. Szkodliwość wpływu mikroorganizmów na różne materiały zabytkowe jest znana, ale należy rozpoznać negatywny wpływ spowodowanych przez nie przebarwień, aby określić stopień w jakim należy usunąć pozostałości po ich bytowaniu. Stosowane dotychczas metody ich usuwania z powierzchni zabytkowych kamieni środkami chemicznymi często nie sprawdzają się, nierzadko działają zbyt agresywnie na powierzchnię i strukturę kamienia, stąd konieczność poszukiwania metod i środków alternatywnych w stosunku do aktualnie stosowanych, skuteczniejszych i bezpieczniejszych. Przesycenie struktury kamienia produktami korozji metali często uczytelnia się w takcie wykonywania innych zabiegów konserwatorskich, jak odsalanie czy usuwanie nawarstwień. Praktycznie jedyną stosowaną metodą ich ekstrakcji jest kompleksowanie roztworami wersenianu disodu. Brakuje badań określających faktyczną jej efektywność. Wymieniona metoda ma wąskie zastosowanie do kamieni odpornych na działanie środowiska o odczynie kwaśnym, co wyklucza działanie na wapieniach, wapieniach zbitych czy marmurach.
KONSOLIDACJA ZABYTKOWYCH EMALII
grant Narodowego Centrum Nauki 2011-2012 nr N N105 431740
zespół:
mgr Arletta Piasecka
dr Andrzej Podgórski
dr Alina Tomaszewska-Szewczyk (kierownik)
Celem przeprowadzonych badań było skomponowanie nanokompozytu do konsolidacji zniszczonych mechanicznie zabytkowych emalii. Przebadane zostały preparaty mogące pełnić funkcję połączenia klejowego w układach emalia/spoina/metal oraz emalia/spoina/emalia. Ze względu na różnorodność form uszkodzeń wytypowano kompozycje, które można wprowadzić w niewielkie odspojenia, rozwarstwienia i spękania, ale także wypełnią większe szczeliny oraz umożliwią kontrolowaną i wygodną aplikację. Porównano właściwości przygotowanych nanokompozytów z żywicami bez dodatku napełniacza.
DAWNE TECHNIKI POZŁOTNICZE NA PODŁOŻU METALOWYM ORAZ METODYKA ICH KONSERWACJI
grant Narodowego Centrum Nauki 2010-2013 nr N N105 294639
zespół:
dr Alina Tomaszewska-Szewczyk (kierownik)
dr Katarzyna Wantuch-Jarkiewicz
Celem projektu badawczego była analiza stosowanych technik pozłotniczych na podłożu metalowym. Na materiale zabytkowym sprawdzono możliwości następujących technik analitycznych: skaningową mikroskopię elektronową sprzężoną ze spektrometrem dyspersji energii promieniowania rentgenowskiego, fluorescencyjną spektrometrię rentgenowską oraz spektroskopię emisyjną ze wzbudzeniem laserowym. Wszystkie metody charakteryzują się względnie dużą selektywnością i wykrywalnością pierwiastków; pozwalają w łatwy i szybki sposób zidentyfikować oraz określić koncentracje pierwiastków w analizowanej próbce. Badania potwierdziły przydatność technik XRF, SEM/EDS uzupełnionych o analizę LIBS do ustalenia składu pierwiastkowego warstw złota i samego podłoża metalowego. Wyniki badań pozwoliły na opracowanie metodyki konserwacji zabytków metalowych dekorowanych powłokami złotymi oraz bardziej świadomy i trafniejszy dobór środków w realizacjach konserwatorskich.
BADANIA NAD SKUTECZNOŚCIĄ HAMOWANIA KOROZJI PRĘTÓW ZBROJENIOWYCH W POMNIKACH ŻELBETOWYCH
Grant UMK 313-Z, 2008
mgr Aleksandra Gralińska (kierownik)
Jednostki współpracujące: Instytut Techniki Budowlanej, Zakład Trwałości i Ochrony Budowli, 00-611 Warszawa, ul. Filtrowa 1, dr inż. Anna Sokalska, mgr Joanna Kokowska, inż. Włodzimierz Gromek
Celem grantu było ustalenie skuteczności działania preparatów do ochrony antykorozyjnej zbrojenia. W ramach badań wytypowano kilkanaście preparatów spośród dużej grupy preparatów antykorozyjnych. Preparaty aplikowano na dwie grupy prętów, wykonanych ze stali gładkiej konstrukcyjnej gatunku S 235 JRG (równomiernie skorodowane oraz gruntownie oczyszczone zgodnie z zaleceniami producentów, do stopnia czystości St 2). Próbki poddano kompleksowym badaniom korozyjnym, m.in. zgodnie z PN-EN 15183P Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych. Metody badań. Badanie ochrony przed korozją (cykle działania wody kondensacyjnej, cykle zgodnie z EN ISO 6988 (0,2 I SO2) oraz z EN 60068-2. Wymagane badania w komorach klimatycznych pozytywnie przeszły wyłącznie dwa preparaty: 1-składnikowa zaprawa cementowa modyfikowana polimerem z dodatkiem inhibitora korozji azotynu sodu – Sika MonoTop-910 N oraz preparat na bazie żywicy epoksydowej z dodatkiem inhibitora korozji diortofosforanu tricynku - Funcosil Epoxi-Rostschutz. W związku z wysokimi wymaganiami konserwatorów sztuki w stosunku do skuteczności działania stosowanych materiałów naprawczych, przeprowadzone badania wyłoniły dwa bardzo skuteczne preparaty do ochrony antykorozyjnej zbrojenia, które można stosować przy naprawie zabytków.
Więcej:
Gralińska-Grubecka Aleksandra, Łukaszewicz Jadwiga W., A Comparative Study of Anti-corrosion Products for the Protection of Reinforcement in Monuments, Concrete Solutions, Proceedings of the 4th International Conference on Concrete Repair, Dresden, 26.-28. September, 2011 / eds.: Michael Grantham, Viktor Mechtcherine, Ulrich Schneck. London [etc.], Routledge: 2011.
OCENA STANU ZACHOWANIA POMNIKÓW: POMNIKA MIKOŁAJA KOPERNIKA WE WROCŁAWIU, POMNIKA BRATERSTWA BRONI W SZCZECINIE ORAZ POMNIKA POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU
Grant UMK 442-Z, 2007
Zespół:
prof. dr hab. Jadwiga W. Łukaszewicz
mgr Aleksandra Gralińska
Więcej:
Gralińska Aleksandra, Causes of Destructions of Nicolaus Copernicus Monument and Wielkopolska's Insurgents Monument Made of Artificial Stone: a Case Study, 11th International Congress on Deterioration and Conservation of Stone, 15-20 September 2008, Toruń, Poland, Proceedings. Vol. 1 / ed. by J. W. Łukaszewicz, P. Niemcewicz.
Gralińska Aleksandra, Ocena stanu zachowania żelbetowych pomników - Mikołaja Kopernika we Wrocławiu (1974) oraz Braterstwa Broni w Szczecinie (1967), Ochrona przed korozją, 2008, 51, nr 5s A.
PROBLEMATYKA KONSERWATORSKA MOSIĘŻNYCH GOTYCKICH PŁYT NAGROBNYCH
grant KBN promotorski, 2002-2005 nr 2 H01E 020 23
zespół:
dr hab. Janusz Krause, prof. UMK (kierownik)
mgr Alina Tomaszewska-Szewczyk
Celem projektu było opracowanie metodyki konserwacji zabytków mosiężnych na przykładzie gotyckich płyt nagrobnych. Opisano technologię wytwarzania mosiądzów w dobie średniowiecza, technikę sporządzania gotyckich nagrobków z tego materiału, procesy korozyjne, którym ulegają te zabytki oraz przykłady realizacji konserwatorskich. Zbadano środki stosowane do usuwania nawarstwień korozyjnych z mosiądzu, kompozyty do uzupełniania ubytków oraz wytypowano inhibitory i polimery do antykorozyjnego zabezpieczania stopów mosiężnych.
BADANIA DOTYCZĄCE METOD KONSERWACJI MALARSTWA NA PODŁOŻU METALOWYM
grant KBN 2002-2003 nr 2 H01E 045 22
zespół:
dr hab. Janusz Krause, prof. UMK (kierownik)
mgr Grzegorz Jaworski
dr inż. Jan Marczak
mgr Alina Tomaszewska-Szewczyk
mgr Katarzyna Wantuch-Jarkiewicz
tech. Barbara Ziółkowska
Projekt badawczy dotyczył opracowania metod i środków do konserwacji obrazów na podłożu metalowym zniszczonych wskutek procesów korozyjnych zachodzących w partii podobrazia i ich oddziaływania na samą warstwę malarską. W programie uwzględniono:
- charakterystykę i typologię zniszczeń korozyjnych metalowego podłoża i ich wpływu na warstwę malarską,
- analizę warstw malarskich oraz technologię w zależności od rodzaju użytego podkładu,
- analizę jakościową tworzących się produktów korozji,
- wpływ technologicznego i warsztatowego opracowania podłoża na korozyjne niszczenie warstwy malarskiej,
- problematykę prostowania i uzupełniania ubytków podobrazia,
- ocenę skuteczności i bezpieczeństwa dla warstwy malarskiej usuwania nawarstwień korozyjnych metodami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi oraz elektrochemicznymi,
- przystosowanie metody z zastosowaniem lasera do usuwania produktów korozji z podobrazia,
- opracowanie kompozycji środków do stabilizacji produktów korozji w partii podkładu,
- dobranie środków powłokotwórczych z kontaktowymi inhibitorami korozji w celu antykorozyjnego zabezpieczenia metalowego podobrazia.